Overzicht bevindingen 2019 en meerjarenoverzicht Oeverzwaluwwanden Takkenhoogte en Veeningerplas

Takkenhoogte 2019

Op 7 april waren 10-12 Oeverzwaluwen de wand aan het inspecteren. Ze hadden een duidelijke voorkeur voor het rechterdeel van de wand (vanaf element H). Er was ook veel belangstelling voor de montagegaten. Zelfs was er duidelijke belangstelling voor element O, dus het meest rechter betonelement van de wand. In de voorgaande jaren heeft dit deel niet in de belangstelling gestaan.

Op 9 april was er geen enkele Oeverzwaluw meer te bekennen; ook niet in de omgeving van de oeverzwaluwwand. Het was op 8 en 9 april erg koud weer.

Op 10 en 11 april waren er weer zo’n 15 Oeverzwaluwen de wand aan het inspecteren en op 16 april werd in nestgat O2 zelfs al gegraven.

Op 1 mei werd er nog steeds veel geïnspecteerd door zo’n 15 vogels. In enkele gaten waren gangen gegraven.

Op 9 mei waren er 16 in gebruik zijnde nestgangen. Op 18 juni was dit aantal toegenomen tot 34 nestgangen, het hoogste aantal van dit seizoen.

In de laatste week van juli waren er nog 24 nestgangen in gebruik (vermoedelijk veel 2e legsels), waarvan 6 in montagegaten. Aan het einde van de eerste week van augustus was dit aantal afgenomen tot 6, waarvan 2 in montagegaten.

Van het totaalaantal in gebruik zijnde nestgangen lag 70% in de bovenste rij, 15% in de middelste rij en 15% betrof montagegaten. Het lukt de Oeverzwaluwen dus, om vanuit de kleine montagegaten naar schuin opzij de gewenste gangen te graven. In de onderste rij is geen enkele nestgang gegraven.

In het najaar zullen de nestgangen zo goed mogelijk worden schoongemaakt en gevuld met leemhoudend zand. Door dit in het najaar te doen i.p.v. in het vroege voorjaar, zal er minder vocht in de nestgangen doordringen. Oeverzwaluwen houden van droge grond om in te graven.

Door de ook dit jaar hoog opgegroeide vegetatie vóór de oeverzwaluwwand, is de wand niet goed bereikbaar voor het schoonmaken en vullen van de nestgaten. Door Het Drentse Landschap zal in het najaar daarom eerst deze vegetatie (heel veel bramen) worden gemaaid en verwijderd. Plaatselijk werd de vegetatie al snel zo hoog, dat hierdoor in het broedseizoen nestgaten in de onderste rij en ook montagegaten voor de Oeverzwaluwen moeilijk bereikbaar werden.

Takkenhoogte, vliegend voor de wand

Veeningerplas 2019

Deze meer natuurlijke broedvoorziening bestaat uit een ca. 3,5 meter hoge en 25 m lange wal van leemhoudend zand, met aan de zuidoostzijde een vrij steile wand. In deze wand zaten vele gaten uit 2018. Verreweg de meeste nestgaten zijn ook dit jaar in de bovenste meter gegraven. Een groot aantal planten had hier in de loop van 2018 een goede groeiplaats gevonden, wat in de loop van 2019 verder toenam. Het plasje dat vóór de wal was uitgegraven, lag vanaf april geheel droog.

Op 30 april vloog hier een 30-tal Oeverzwaluwen rond en werd soms een bestaande nestgang ingevlogen.

Op 17 mei is getracht een telling van het aantal in gebruik zijnde nestgangen uit te voeren, maar door het grote aantal aanwezige (oude + nieuwe) nestgangen, die uiteraard geen eigen kenmerk hebben, kon dit niet nauwkeurig worden uitgevoerd. Het aantal toen in gebruik zijnde nestgangen werd geschat op 17.

Begin juli zijn (vermoedelijk) door een marter (welke soort is onbekend) vele nestgangen uitgegraven. Slechts 4-5 nestgangen werden daarna nog gebruikt. 

Veeningen, door marter opengegraven nesten van oeverzwaluwen

Meerjarenoverzicht 2010-2019

Meerjarenoverzichtstabel van de aantallen gebruikte nestgangen1) in de Oeverzwaluwwand Takkenhoogte (2010-2019) en de zandwal Veeningerplas (2018-2019)

- = aantal onbekend

1. Maximumaantal beschikbare nestgaten is 114 (100%), daar in elk van de elementen A en O 1 nestgat ontbreekt en 2 nestgaten niet (goed) bereikbaar zijn door de aanwezigheid van het talud.
   
   
2. Reden afwezigheid is onduidelijk. In april en mei waren wel inspecterende vogels (max. telling was 20) aanwezig. In wanden Staphorst en Meppel waren wel normale aantallen broedparen aanwezig. In april is ’s nachts een Steenmarter geregistreerd met de cameraval; er was ook een groot gat gegraven, bovenin de wal t.h.v. element O (Vos?). In maart 2018 is schrikdraad geplaatst boven de gehele lengte van de wand.
   
   
3. Oorspronkelijk waren er ca. 17 in gebruik zijnde nestgangen, maar (vermoedelijk) een marter heeft in juni veel gangen uitgegraven. Er bleven nog 4-5 nestgangen in gebruik.

Zuidwolde, 11-10-2019,
Philip de Brabander & Reijer Römer