Excursie in het Bargerveen – 14 juli 2013

Zondag 14 juli was ik weer in het Bargerveen. Vroeger noemden we het ‘De Meerstalblokken’, een gebied zo’n 6 kilometer van het dorp waar ik geboren ben.  
Als kind ben ik er verschillende keren geweest, altijd met mijn vader. Wat ik me ervan herinner is de ruimte en de rust en het onwezenlijke landschap….   En dat het vroeg was. Mijn vader houdt niet van uitslapen en vindt dat de natuur ’s ochtends vroeg op z’n mooist is.
Ook deze keer was mijn vader er bij, maar nu op uitnodiging van mij. Op z’n 81ste komt hij niet meer zo vaak in het Bargerveen, maar nog altijd is hij vroeg op en in de zomer ’s ochtends om 6 uur in zijn moestuin. Toen ik hem vroeg of hij mee wilde naar deze excursie was zijn eerste vraag: “hoe vroeg vertrekken we?”  Ook nadat bleek dat we ‘pas’ ’s middags gingen wandelen, wilde hij graag mee!
We waren met een kleine groep, 14 mannen en vrouwen van de natuurvereniging en onze gids Jan Rocks. Nadat we iedereen aanwezig was bij de boerderij van Staatsbosbeheer aan de Kamerlingswijk OZ. 83 in Zwartemeer vertrokken we.

Even een kleine toelichting:
Het Bargerveen is een natuurgebied van Staatsbosbeheer in de gemeente Emmen. Het is 2.100 hectare groot en bestaat grotendeels uit hoogveen. Het is het laatste restant van enige omvang in Nederland van het vroegere Bourtangermoeras, waarvan de oorspronkelijke grootte geschat wordt op tussen de 1.600 km2 en 3.000 km2 . Het Bargerveen bestaat uit drie delen: in het noorden het Meerstalblok, in het midden het Amsterdamsche Veld en in het zuiden het Schoonebekerveld.
We liepen het gebied in langs de waterbekkens. Deze zijn in het begin van de 21e eeuw aangelegd aan de noordkant van het Bargerveen. De scheiding tussen het natuurreservaat en de bekkens is een kade van zand die natuurlijk nu volledig overgroeid is met planten en grassen. Het laagwaterbekken is bedoeld om bij overvloedige neerslag de hoeveelheid water dat uit het reservaat komt op te vangen en te reguleren. Het hoogwaterbekken moet tegendruk geven aan de hoge waterstand in het reservaat, zodat het reservaat het water beter vasthoudt in met name droge tijden en de verdroging wordt tegengegaan. Deze twee maatregelen zorgen ervoor dat de waterstand gelijkmatiger is om zo de groei van het veen te stimuleren. Onze gids vertelde ons dat het gebied bekend staat om allerlei dieren en planten. Zo nestelen er zo’n 40 paartjes van de Grauwe Klauwier. Helaas hebben we die niet gezien.
Wel hebben we veel vlinders gezien, vooral het Heideblauwtje! De gids vertelde dat de vorige dag een telling had plaatsgevonden en dat de schatting is dat er veel meer dan 20.000 Heideblauwtjes in het Bargerveen vliegen.    Andere vlinders die we hebben gezien zijn het Bruin Zandoogje, het Groot Dikkopje, het Zwartsprietdikkopje en de Zuringspanner. Deze Zuringspanner is een kleine vlinder met prachtige lilalijnen. Ook zagen we de plant Tormentil, een plant waarbij vooral de Aardbeivlinder zich thuis voelt. De vlinder zelf hebben we niet gezien, maar is wel gesignaleerd in het Bargerveen.Andere planten die we hebben gezien, zijn natuurlijk de Ronde Zonnedauw en de Witte Snavelbies.  Deze plant is schaars in Nederland, aldus onze gids. En natuurlijk het Veenmos, dat als een soort ‘deken’ water vasthoudt en daardoor andere planten ook een kans geeft. Een van die planten is Veenpluis. De pluisjes van de plant werd vroeger vaak voor vulling van babykussentjes gebruikt. Ook was er het Eénarig Wollegras. Het lijkt wel wat op het Veenpluis, maar heeft maar 1 pluis aan het eind van de stengel.
Tijdens de excursie hoorde ik dat de Meerstalblokken het eerste deel van het reservaat  was en dat de beide andere delen pas later door Staatsbosbeheer zijn aangekocht. De term ‘Meerstalblokken’ betekent ‘onderdeel van een afwateringssysteem’, het zijn veenmeertjes met actief, levend hoogveen. In dit gebied waar het hoogveen nooit is afgegraven zijn nog intacte meerstallen te vinden.
Slangen komen ook voor in het Bargerveen. De adder hebben we niet gezien, maar wel de Gladde Slang. Dit is een niet giftige kleine slang met een soort kroontje op het hoofd. We maakten foto’s van de slang, net even opgepakt door onze gids Jan Rocks. En dan vergeet ik nog bijna de vele libelles, de Koraaljuffer, de vele watersnuffels en groene libelles waarvan ik de naam ben vergeten…. Na ruim 2 uur, bijna aan het eind van onze tocht liepen we door een stuk rietland. Niets vermoedend achter elkaar aan. Plotseling schoot er een kleine reebok door het riet, tussen de benen door van een van onze deelnemers. De vraag is wie meer geschrokken is, het reetje of Han van Hagen.
Na 2 ½  uur lopen in een prachtig gebied met een uitstekende gids was het tijd voor koffie en koek! Een zeer geslaagde excursie!

Heleen Langen

Meerstalblokken in het Bargerveen	Heideblauwtjes waren en bij duizenden
Zonnedauw vonden we op allerlei plekken	Jan Rocks liet ons “even” een gladde slang zien
Even pauze tijdens deze prachtige excursie	Excursie ging hier en daar door hoge begroeiing